top of page
Writer's pictureNezrin Abbasova
Jun 182 min read

Torpaq üçün birlik. Bizim İrsimiz. Bizim Gələcəyimiz

"Bizim sağ qalmağımız torpaqdan asılıdır. Amma biz ona palçıq kimi yanaşırıq."


BMT Baş katibi Antoniu Quterreş


Səhralaşma dövrümüzün ən böyük ekoloji problemlərindən biridir

Dünyadakı bütün torpaq ehtiyatlarının 40%-ə qədəri artıq deqradasiyaya uğramış hesab olunur. Sağlam torpaq bizi nəinki 95% qida ilə təmin edir, həm də daha çoxunu: bizi qidalandırır, geyindirir və sığındırır, bizi daha da pisləşən quraqlıqlardan, daşqınlardan və meşə yanğınlarından qoruyur, iqtisadiyyatımızı, həyatımızı və dolanışıq vasitələrimizi təmin edir.

Səhralaşma - “quraq, yarımquraq və quru subrütubətli ərazilərdə müxtəlif amillər, o cümlədən iqlim dəyişikliyi və insan fəaliyyəti nəticəsində torpaqların deqradasiyasıdır”. 

Quru ərazilərdə torpağın deqradasiyası quru ərazilərin bioloji və ya iqtisadi məhsuldarlığının azalması və ya itirilməsi kimi müəyyən edilir. Səhralaşma kompensasiyası çətin olan dəyişikliklərin nəticələrindən biridir, çünki arid zonada şərti 1 sm münbit torpaq örtüyünün bərpası üçün orta hesabla 70-150 il vaxt lazımdır.


Meşələr planetdəki ekosistemlərdə və həyat üçün mühüm rol oynayır

Onların əsas funksiyalarından biri torpaqları kökləri ilə yerində tutaraq eroziyadan qorumaqla səhralaşmanın qarşısını almaqdır.

  • Təxminən 1,6 milyard insan, o cümlədən 70 milyon yerli xalq, yaşayış vasitələri üçün meşələrdən istifadə edir;

  • Meşələr yerüstü heyvan, bitki və həşərat növlərinin 80 faizindən çoxunun yaşadığı yerdir;

  • 2010-cu ildən 2015-ci ilə qədər təxminən 3,3 milyon hektar meşə sahəsi itirilib. Bu, resurslardan asılı olan kənd qadınlarının həyatına təsir edir.

Əsas səbəblərə aşağıdakılar daxildir:

  • əksər bitki örtüyünün itirilməsi;

  • quraqlıq;

  • iqlim dəyişikliyi;

  • həddindən artıq otlaq zonaları;

  • meşələrin qırılması;

  • əhalinin həddindən artıq artması;

  • intensiv əkinçilik;

 

Səhralaşmanın əsas nəticələrinə aşağıdakılar daxildir:

  • heyvanların növlərinin müxtəlifliyinin və sayının azalması;

  • qida istehsalının azalması, torpağın münbitliyinin və torpağın təbii bərpa qabiliyyətinin azalması;

  • çayların aşağı axınında daşqınların artması, suyun keyfiyyətinin pisləşməsi, çaylarda və göllərdə çöküntülər, su anbarlarının və gəmiçilik kanallarının lillənməsi;

  • küləklə atılan toz, o cümlədən göz, tənəffüs və allergik xəstəliklər və psixoloji gərginlik nəticəsində insan sağlamlığının pisləşməsi;

  • təsirə məruz qalan, başqa ərazilərə köçməyə məcbur olan əhalinin adi həyat tərzinin pozulması;

  • yoxsulluq.


Səhralaşmaya qarşı mübarizə tədbirləri

  1. "Çinin Yaşıl Divarı" - Çin Xalq Respublikasında səhraların genişlənməsinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuş layihədir;

  2. "Böyük Yaşıl Divar" - Afrika İttifaqının Sahara çölündə səhralaşma ilə mübarizə layihəsidir. Layihənin mahiyyəti Sahara genişlənməsini ehtiva edə bilən meşəli bitki zolağı yaratmaqdır;

  3. Meşələrin bərpası;

  4. Torpağın bərpası;

  5. Səhranın meliorasiyası;

  6. Mal-qaranın otarılmasının idarə edilməsi və s.


Nigerdə ​​"Zai" çuxurlarının qazılması


Burkina - Fasoda fermer Yacouba Sawadogo ənənəvi Afrika aqronomluğundan istifadə edərək səhralaşma ilə uğurla mübarizə aparıb. O, Zai'nin ənənəvi becərmə təcrübəsini dəyişdirdi, bu da güclü yağışlardan sonra su toplayan çuxurlarda, hətta su qıtlığı olan bölgələrdə də məhsul yetişdirməyə imkan verir.


Səhralaşma prosesləri və quraqlığın qarşısının alınması tədbirləri haqqında daha ətraflı məlumat növbəti postda təqdim olunacaq.





MƏNBƏLƏR:





0 views0 comments

Comments

bottom of page